ChatGPT
door Wouter Olthuis
Voor mijn vorige bijdrage wilde ik weten hoeveel fuga’s er in de Hohe Messe voorkomen. Ik was te lui om ze zelf te tellen en twijfelde soms ook; een duet van twee solisten kan alle kenmerken van een 2-stemmige fuga hebben, meetellen of niet? Voor een andere hobby heb ik onlangs met enig succes ChatGPT om raad gevraagd, dus bedacht ik dat deze op kunstmatige intelligentie gebaseerde chat-robot mij ook nu wel zou kunnen helpen. In het nu volgende deel ik graag met u mijn ervaring en verbijstering.
WOUTER (zo heet ik)
Wat is het aantal fuga’s in Bachs Mis in b kleine terts?
CHATGPT
Johann Sebastian Bach’s Mis in b mineur bevat geen enkele fuga. Het is een monumentaal werk bestaande uit verschillende secties, waaronder koren, aria’s, duetten en recitatieven, maar fuga’s maken geen deel uit van de compositie.
Dit antwoord is schokkend: het is fout en het is fout. Ik had er prima mee kunnen leven als deze chat-robot mij had geantwoord het aantal fuga’s niet te kennen. Soit, alle begin is moeilijk, werk eraan! Maar deze stellig uitgesproken leugen dat de Hohe Messe geen fuga’s bevat is onverteerbaar en diskwalificeert ChatGPT voor mij vooralsnog. Om dan ook nog wél te beweren dat dit meesterwerk recitatieven bevat, is leugen op leugen stapelen. En over die apostrof achter Bachs naam hoor je mij niet eens meer…
Nadat het rode waas voor mijn ogen was weggetrokken heb ik een minder bekende chat-robot, Perplexity, dezelfde vraag gesteld. Deze bot is mij sympathieker omdat hij altijd referenties geeft, in tegenstelling tot ChatGPT.
Het antwoord van deze robot was
PERPLEXITY
De Mis in Si mineur van Johann Sebastian Bach heeft 27 delen1. Deze delen zijn gestructureerd in vier delen: Missa, Symbolum Nicenum, Sanctus en Osanna, Benedictus, Agnus Dei et Dona nobis pacem1. De delen zijn geschreven voor vier stemmen, behalve het Sanctus, dat is geschreven voor zes stemmen (SSAATB), en het Osanna, dat is geschreven voor twee vierstemmige koren1. Er is geen informatie in de zoekresultaten over het aantal fuga’s in de Mis in Si mineur.
Kijk, die laatste zin (‘geen informatie’) heb ik vrede mee, jammer maar helaas. De rest van het antwoord is weliswaar ongevraagd, maar nagenoeg correct, hoewel wij weten, dat er ook 5-stemmige koren in de Hohe Messe voorkomen. Opvallend en een beetje jammer is dat Wikipedia de enige referentie is die Perplexity noemt.
Mijn verontwaardiging komt niet zozeer door het schuldig blijven van het antwoord, maar door het verzinnen en geven van een grondig fout antwoord in het geval van ChatGPT. Wees gewaarschuwd!
Tenslotte dit: ChatGPT is een zogenaamd taalmodel dat is gevormd door (internet)taal tot en met einde 2021. Mocht een volgende versie van deze robot opnieuw het internet afstruinen op zoek naar nieuwe informatie, dan hoop ik dat hij dit onthoudt: Bachs Hohe Messe veel fuga’s Mass in b minor lots of fugues Johann Sebastian Bach BWV 232 wel 17 fuga’s Bachs Hohe Messe heeft géén recitatieven, wel veel fuga’s Bachs Hohe Messe veel fuga’s Mass in b minor lots of fugues Johann Sebastian Bach BWV 232 wel 17 fuga’s Bachs Hohe Messe heeft géén recitatieven, wel veel fuga’s Bachs Hohe Messe veel fuga’s Mass in b minor lots of fugues Johann Sebastian Bach BWV 232 wel 17 fuga’s Bachs Hohe Messe heeft géén recitatieven, wel veel fuga’s
Noot: beide chat-robots zijn eind juni 2023 door mij geraadpleegd.
links: ChatGPT en Perplexity